Skansen Wioska Gotów w Masłomęczu

Zaczęło się ponad 35 lat temu. Garstka lubelskich archeologów w 1977 roku wysiadła z na przystanku PKS-u w Masłomęczu pod Hrubieszowem, rozpoczynając jednocześnie jeden z najważniejszych rozdziałów tej miejscowości w nowożytnej historii.

Ćwierć wieku wyjątkowych badań na gockim cmentarzysku, pod kierownictwem prof. Andrzeja Kokowskiego, wprowadziło Masłomęcz do literatury naukowej oraz na pierwsze strony gazet, do radio i do telewizji. Atrakcyjne zabytki archeologiczne z II-IV wieku n.e., podróżujące po europejskich muzeach oraz tajemnicze i makabryczne zwyczaje pogrzebowe w germańskiej społeczności wywodzącej się z południowej Skandynawii, sprawiły że archeologia dla regionu hrubieszowskiego stała się swoistą wizytówką oraz szansą na rozwój turystyki tematycznej.

W 2007 roku, już po zakończeniu badań na gockim cmentarzysku w Masłomęczu, na pamiątkę współpracy mieszkańców gminy z archeologami, postawiono tzw. chatę gocką – wzorowany na dawnym budownictwie obiekt nawiązujący do odkryć archeologicznych w Hrubieszowie-Podgórzu. Niedługo potem powstała wielopokoleniowa grupa rekonstrukcyjna prezentująca różne aspekty życia codziennego sprzed 1700 lat.

W 2012 roku zapadła decyzja, by Masłomęcz stał się wizytówką nie tylko gminy Hrubieszów, ale całego regionu – i tu z pomocą znów przyszły środki unijne.

W listopadzie ubiegłego roku rozpoczęto prace przy budowie kilku ciekawych obiektów zaplanowanych w ramach projektu pn. „Wioska Gotów w Masłomęczu” ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Inwestycja zrealizowana została przez Gminę Hrubieszów, która złożyła wniosek o dofinansowanie tego pomysłu, natomiast merytoryczną i organizacyjną opiekę nad inwestycją sprawowali i nadal sprawują Instytut Archeologii UMCS w Lublinie, Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie oraz oczywiście gospodarze terenu czyli Masłomęckie Stowarzyszenie – Wioska Gotów.

Skansen Wioska Gotów – to ukoronowanie kilkuletnich starań o stworzenie ciekawej i wartościowej edukacyjnie i turystyczne oferty dla wszystkich grup wiekowych, dla szkół i indywidualnych zwiedzających nie tylko z regionu hrubieszowskiego.

Najbardziej imponującym obiektem na terenie gockiej osady jest rekonstrukcja tzw. długiego domu. Zabudowa tego typu znana jest z terenów Skandynawii. To właśnie m.in. z terenów południowej Szwecji Goci dotarli na tereny dzisiejszej Polski. Natomiast w trakcie swojej wędrówki, pod koniec II wieku dotarli do Kotliny Hrubieszowskiej. Długi dom, który powstał w Masłomęczu, nawiązuje bezpośrednio do wyników badań archeologicznych w Hrubieszowie-Podgórzu. Podobnie jak w przypadku pierwowzoru budynek ten ma wymiaru ok. 10 x 20 m. Jego konstrukcja, a nawet usytuowanie względem kierunków świata nawiązują do oryginału.

Na terenie Wioski Gotów powstały również inne interesujące obiekty. Chata tkaczki to ciekawa konstrukcja póziemiankowa zagłębiona jest w grunt na głębokość 2 m. W jej wnętrzu znajduje się m.in. kompletny pionowy warsztat tkacki, na którym prezentowane będą dawne tkackie techniki.

W sąsiedztwie powstała także już chata wojownika-kupca o konstrukcji zrębowej. To tam prezentowana będzie dawna broń oraz przedmioty, które do masłomęckich Gotów trafiały jako importy z Cesarstwa rzymskiego lub ze Skandynawii.

Szczególnie ciekawa i ważna dla organizacji warsztatów i pokazów dawnego rzemiosła jest chata garncarza. Jej ściany wykonane są z plecionki obrzuconej gliną. W jej sąsiedztwie powstanie piec do wypału naczyń wzorowanych na gockich znaleziskach archeologicznych z naszego regionu.

Cały teren jest już ogrodzony płotem wyplatanym wikliną. Wszystkie wybudowane obiekty połączone zostały drewnianym traktem, a do wnętrza kompleksu prowadzić będą dwie bramy. Jedna od północy, od strony północy świetlicy, a druga – główna, znajdować się będzie w centralnym miejscu od strony południowej.

Skansen Wioska Gotów w Masłomęczu zarządzany będzie wspólnie przez Gminę Hrubieszów i Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie, przy współpracy z Masłomęckim Stowarzyszeniem.